برابری فرصت

تعریف

یک معیار تساوی (fairness metric) که بررسی می‌کند به ازای یک برچسب ترجیحی (چیزی که سود یا امتیازی برای شخص به همراه داشته باشد) و یک صفت (attribute) مشخص، آیا طبقه‌بند (classifier) آن برچسب را برای مقادیر مختلف آن صفت به صورت برابر پیش‌بینی می‌کند یا خیر. به بیان دیگر، برابری فرصت بررسی می‌کند که آیا افرادی که باید از یک موقعیت بهره ببرند جدای از گروه‌های مختلفی که در آن هستند این امکان را دارند یا خیر.

به عنوان مثال، تصور کنید دانشگاه گلوب‌دوب‌دریب (Glubbdubdrib - اسامی به کتاب سفرهای گالیور مربوط هستند.) هم ساکنین لی‌لی‌پوت (Lilliputians) و هم ساکنین براب‌دینگ‌نگ (Brobdingnagians) را برای یک دوره پیشرفته ریاضی پذیرش می‌کند. مدارس متوسطه لی‌لی‌پوت یک برنامه درسی قوی برای کلاس‌های ریاضی ارائه می‌دهند و اکثریت قریب به اتفاق دانش آموزان واجد شرایط برنامه دانشگاه هستند. مدارس متوسطه براب‌دینگ‌نگ به هیچ وجه کلاس ریاضی ارائه نمی دهند و در نتیجه تعداد بسیار کمی از دانش آموزان آن‌ها واجد شرایط هستند. در این حالت برابری فرصت برای برچسب ترجیحی «پذیرفته‌شده» با توجه به «ملیت» در شرایطی برقرار است که دانشجویان واجد شرایط بدون توجه به این که ساکن لی‌لی‌پوت یا براب‌دینگ‌نگ هستند، شانس پذیرفته شدن برابری داشته باشند.

فرض کنید ۱۰۰ دانشجوی ساکن لی‌لی‌پوت و ۱۰۰ دانشجوی براب‌دینگ‌نگ برای دانشگاه گلوب‌دوب‌دریب درخواست داده باشند. و تصمیم پذیرش افراد به شکل زیر است:

جدول ۱ - درخواست‌های لی‌لی‌پوت (۹۰٪ افراد واجد شرایطند.)

درصد افراد واجد شرایط که پذیرش شده‌اند: ۴۵/۹۰ = ۵۰٪

درصد افراد فاقد شرایط که رد شده‌اند: ۷/۱۰ = ۷۰٪

درصد افراد ساکن لی‌لی‌پوت که پذیرش شده‌اند: ۴۸/۱۰۰ = ۴۸٪

جدول ۲ - درخواست‌های براب‌دینگ‌نگ (۱۰٪ افراد واجد شرایطند.)

درصد افراد واجد شرایط که پذیرش شده‌اند: ۵/۱۰ = ۵۰٪

درصد افراد فاقد شرایط که رد شده‌اند: ۸۱/۹۰ = ۹۰٪

درصد افراد ساکن براب‌دینگ‌نگ که پذیرش شده‌اند: ۱۴/۱۰۰ = ۱۴٪

در مثال فوق شرط برابری فرصت برقرار است چون افراد واجد شرایط لی‌لی‌پوت و براب‌دینگ‌نگ هر دو ۵۰٪ شانس پذیرش دارند.

توجه کنید که با وجود این که برابری فرصت برقرار است، دو معیار تساوی زیر وجود ندارند:

• برابری جمعیتی (demographic parity) : نرخ حضور ساکنین لی‌لی‌پوت و براب‌دینگ‌نگ در دانشگاه متفاوت است. ۴۸٪ از ساکنین لی‌لی‌پوت پذیرفته شده‌اند در حالی که فقط ۱۴٪ از ساکنین براب‌دینگ‌نگ پذیرفته شده‌اند.
• احتمال یکسان (equalized odds) : با وجود این که افراد واجد شرایط لی‌لی‌پوت و براب‌دینگ‌نگ هر دو شانس یکسانی برای پذیرش دارند، اما این شرط که افراد فاقد شرایط جدا از ملیت شانس یکسانی برای رد شدن داشته باشند برقرار نیست. ۷۰٪ ساکنین فاقد شرایط لی‌لی‌پوت رد می‌شوند در حالی که درخواست ۹۰٪ افراد ساکن براب‌دینگ‌نگ که فاقد شرایط هستند پذیرفته نمی‌شود.

مطالعه بیشتر: برابری فرصت در یادگیری با ناظر (Equality of Opportunity in Supervised Learning) - مقابله با تبعیض با یادگیری ماشین هوشمندتر (Attacking discrimination with smarter machine learning)